Τριανταφυλλίδης Μανόλης - Εκπαιδευτικός Δημοτικισμός

..
Καθηγητής της γλωσσολογίας του Πανεπιστημίου της Θεσσαλονίκης,πρωτεργάτης του εκπαιδευτικού δημοτικισμού,σημαντικός πρόδρομος της κοινωνιο-γλωσσολογίας και της σημερινής Εφαρμοσμένης Γλωσσολογίας και μία από τις σημαντικότερες προσωπικότητες του πνευματικού κόσμου της Ελλάδας,1883-1959.
Εντύπωση προκαλεί το εύρος των επιστημονικών του ενδιαφερόντων.
Ενώ οι σπουδές του κινήθηκαν αρχικά στα πλαίσια της Ιστορικο-συγκριτικής Γλωσσολογίας,η οποία βρισκόταν σε μεγάλη ανάπτυξη στα τέλη του περασμένου αιώνα,επεκτάθηκε αργότερα σε θέματα Παιδαγωγικής Ψυχολογίας,ψυχανάλυσης και γενικότερα της ΚΙΝΗΣΗΣ ΙΔΕΩΝ.
..
Το λίαν ογκώδες συγγραφικό του έργο μπορεί να διακριθεί αδρομερώς στις ακόλουθες θεματικές ενότητες :
1.οι ξενισμοί της ΝεοΕλληνικής,
2.το γλωσσικό ζήτημα και οι συνέπειες της διγλωσσίας,
3.λεξικογραφικά θέματα,
4.ειδικές γλώσσες,
5.οικογενειακά ονόματα,
6.εφαρμοσμένη γλωσσολογία (=η γλώσσα του σχολείου),
7.η γραμματική της κοινής Νεοελληνικής.
..
Σημαντικότερο έργο του θεωρείται το πρώτο του δημοσίευμα :
"ΞΕΝΗΛΑΣΙΑ ή ΙΣΟΤΕΛΕΙΑ ; ΜΕΛΕΤΗ ΤΩΝ ΞΕΝΩΝ ΛΕΞΕΩΝ ΤΗΣ ΝΕΑΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ"
"Οι ξένες λέξεις δεν είναι δυνατόν να εξοστρακιστούν από καμιά σχεδόν γλώσσα...
Θα πρέπει όμως να φύγουν...
Οι "δανεικές" λέξεις ευχρηστούν σε μεταφορές,σχηματίζουν παράγωγα για σύνθετα,πλουτίζουν τη γλώσσα και συντελούν στην εκφραστική πληρότητα,σε αντίθεση με τις πολλές,κενές περιεχομένου,καθαρευουσιάνικες εκφράσεις...."
..
Στη μελέτη "ΣΤΑΘΜΟΙ ΤΗΣ ΓΛΩΣΙΚΗΣ ΜΑΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ",1937,εξετάζει σημαντικές πτυχές του αττικισμού,ο οποίος αποτέλεσε την αρχή της διγλωσσίας και της γλώσσας της Καινής Διαθήκης,η οποία με τη σειρά της αποτέλεσε την αρχή του δημοτικισμού.
..
Στο έργο του "ΟΙ ΝΕΟΙ ΚΑΙ ΤΟ ΓΛΩΣΣΙΚΟ ΖΗΤΗΜΑ",1934,διακρίνει τρία είδη διγλωσσίας :
το πρώτο είδος θεμελιώνεται στη διαλεκτολογική διάρθρωση της γλώσσας,
το δεύτερο στη φύση της γραπτής γλώσσας και τη διαφορά της από τον προφορικό λόγο,και
το τρίτο,η κυρίως διγλωσσία,στη φύση της καθαρεύουσας,μιάς καθαρά τεχνικής γλώσσας.
..
"Η ΚΟΙΝΗ ΓΛΩΣΣΑ θα διαμορφωθεί αφού παραμεριστούν τα ατομικά ή ιδιωματικά στοιχεία της γλώσσας του καθενός και επιλεγούν οι ζωντανοί γραμματικοί τύποι ολόκληρου του έθνους"
..
Στο έργο "ΤΑ ΥΠΟΜΝΗΜΑΤΑ ΠΕΡΙ ΤΟΥ ΙΣΤΟΡΙΚΟΥ ΛΕΞΙΚΟΥ",1916-17,1920,περιλαμβάνουν μιά σειρά σπουδαίων μελετών για την καλύτερη οργάνωση των έργων υποδομής του λεξικού,για τη συλλογή των επαγγελματικών τεχνικών όρων και μία έκθεση για τη γλωσσική αποστολή όσον αφορά την συλλογή γλωσσικού υλικού στη βορειοδυτική Ελλάδα.
..
Στο έργο "ΤΑ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΑ ΜΑΣ ΟΝΟΜΑΤΑ",που εξακολουθεί και σήμερα να καλύπτει ένα μεγάλο κενό στο αντικείμενο αυτό,περιγράφει τα είδη : πατρωνυμικά,μητρωνυμικά,εθνικά,επαγγελματικά,παρατσούκλια,ξενικά οικογενειακά.
Ερευνά τη μορφή τους : παραγωγή,σύνθεση,γλωσσο-γεωγραφία,εξ-αρχαϊσμός και εξελληνισμός.
..
Στη γλώσσα του σχολείου,υπερασπίζεται τα δύο ιστορικά αναγνωστικά :
το "ΑΛΦΑΒΗΤΑΡΙ ΜΕ ΤΟΝ ΗΛΙΟ" και
το "ΤΑ ΨΗΛΑ ΒΟΥΝΑ",των οποίων καθόρισε προφανώς τη γλωσσική μορφή.
Τάχθηκε υπέρ της απλοποιημένης ιστορικής ορθογραφίας,καταδικάζοντας κάθε ακραία τοποθέτηση,όπως την εμμονή στην ξεπερασμένη απόλυτη ιστορική ορθογραφία από το ένα μέρος και τη χρήση της φωνητικής γραφής ή την εισαγωγή του λατινικού αλφάβητου από το άλλο.
Υποστήριξε την καθιέρωση του ΜΟΝΟΤΟΝΙΚΟΥ,τονίζοντας εμφατικά ότι :
"Η ποικιλία των τόνων δεν υπηρετεί κανένα απολύτως πρακτικό σκοπό..."
..
Αποκορύφωμα της επιστημονικής του προσφοράς και φυσική απόληξη του δύσκολου και πολύμοχθου αγώνα στον οποίο αποδύθηκε αποτελεί ασφαλώς η :
"ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ (ΤΗΣ ΔΗΜΟΤΙΚΗΣ)'',1941,η οποία ανατυπώθηκε με διορθώσεις και αναπροσαρμογές το 1988.
Η διαφαινόμενη ρυθμιστική τάση απέβλεπε να αποτελέσει η γραμματική πρότυπο ορθής χρήσης.
Δόθηκε έμφαση στα δημοτικά τραγούδια και τη νέα λογοτεχνία,με σαφή υποβάθμιση σε ορισμένες περιπτώσεις της προσφοράς της λόγιας παράδοσης.
..
Στο έργο "ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΕΙΣΑΓΩΓΗ'',που αποτελεί απαραίτητο συμπλήρωμα της γραμματικής,εξετάζει διαχρονικά την ελληνική γλώσσα ανατρέχοντας στις πηγές της Νεοελληνικής και στα αίτια της διγλωσσίας.
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η πραγμάτευση του ΑΤΤΙΚΙΣΜΟΥ και της εξέλιξης της γλώσσας κατά την Βυζαντινή Περίοδο.
..
http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9C%CE%B1%CE%BD%CF%8C%CE%BB%CE%B7%CF%82_%CE%A4%CF%81%CE%B9%CE%B1%CE%BD%CF%84%CE%B1%CF%86%CF%85%CE%BB%CE%BB%CE%AF%CE%B4%CE%B7%CF%82
..
IΔΡΥΜΑ ΜΑΝΟΛΗ ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΙΔΗ
http://ins.web.auth.gr/EISAGOGI.htm
Συντάσσω τη διαθήκη μου με σκοπό να χρησιμέψει η μικρή περιουσία μου και μετά το θάνατό μου για να συνεχιστεί το έργο που θεωρώ από τα πιο απαραίτητα για την καλλιέργεια του εθνικού μας πολιτισμού και την πνευματική πρόοδο του λαού μας. [...] Θέλω να ωφεληθούν κάπως από την περιουσία μου τα Ελληνοπούλα, γιατί αυτά βασανίζονται και ζημιώνουν από τη γλωσσική ακαταστασία που βασιλεύει στην παιδεία και στη ζωή μας.
Αυτά είναι μερικά από τα λόγια με τα οποία ο Μ. Τριανταφυλλίδης αιτιολογεί, στη διαθήκη που συνέταξε τον Mάιο του 1956, την απόφασή του. Ο ίδιος ορίζει ότι σκοπός του Ινστιτούτου είναι "η επιστημονική καλλιέργεια και η προαγωγή της δημοτικής γλώσσας και της νεοελληνικής φιλολογίας, καθώς και η προαγωγή της παιδείας του ελληνικού λαού με κάθε πρόσφορο μέσο, και ειδικότερα με την έκδοση βιβλίων [. . .]". Την επιθυμία του διαθέτη κλήθηκαν να υλοποιήσουν οι μεγάλοι δάσκαλοι του πανεπιστημίου μας Ν. Ανδριώτης, Ι. Κακριδής, Σ. Καψωμένος, Ε. Κριαράς, Λ. Πολίτης, Α. Τσοπανάκης και Χ. Φραγκίστας, που, σύμφωνα με τη βούληση του διαθέτη, αποτέλεσαν και το πρώτο Διοικητικό Συμβούλιο του Ιδρύματος.Έκτοτε η παρουσία του Ινστιτούτου στη γλωσσική και εκπαιδευτική πραγματικότητα υπήρξε ουσιαστική και συνεχής, με αποκορύφωμα την καθοριστική συμβολή του στην καθιέρωση της δημοτικής και στην εφαρμογή των αρχών της εκπαιδευτικής μεταρρύθμισης του 1976.Παράλληλα το Ίδρυμα έχει να παρουσιάσει πλούσιο εκδοτικό και ερευνητικό έργο, κυρίως στους τομείς της μελέτης της ελληνικής γλώσσας και της διδασκαλίας της, της γλωσσολογίας και της νεοελληνικής φιλολογίας. Ορισμένες από τις βασικότερες εκδόσεις του Ιδρύματος είναι: Άπαντα Μ. Τριανταφυλλίδη (περιλαμβάνουν οκτώ τόμους, το βιβλίο Tα οικογενειακά μας ονόματα και ένα γενικό ευρετήριο), Μ. Τριανταφυλλίδης. Αλληλογραφία (επιμ. Π. Μουλλάς), Μ. Τριανταφυλλίδης, Νεοελληνική γραμματική (της δημοτικής), Mιχ. Oικονόμου, Γραμματική της αρχαίας ελληνικής, Λεξικό της κοινής νεοελληνικής, Α. Αναστασιάδη-Συμεωνίδη, Αντίστροφο λεξικό της νέας ελληνικής, Α. Φ. Χριστίδης (επιμ.), Ιστορία της ελληνικής γλώσσας από τις αρχές έως την ύστερη αρχαιότητα, Γ. Κεχαγιόγλου (επιμ.), Πεζογραφική ανθολογία. Αφηγηματικός γραπτός νεοελληνικός λόγος καθώς και μία σειρά μεταφράσεων της Mικρής Nεοελληνικής Γραμματικής του M. Τριανταφυλλίδη σε διάφορες γλώσσες (αγγλική, αλβανική, βουλγαρική, γαλλική, γερμανική, γεωργιανή, ισπανική, ιταλική, ουκρανική πολωνική, ρουμανική, ρωσική, σερβική, τουρκική). Στη σειρά βιβλίων με τον γενικό τίτλο Τα νέα ελληνικά ως δεύτερη-ξένη γλώσσα κυκλοφορούν τα: Tα νέα ελληνικά για ξένους, Tα ελληνικά για ξενόγλωσσα παιδιά 8-12 χρόνων, Tα ελληνικά ως δεύτερη γλώσσα. B' κύκλος, Tα ελληνικά για προχωρημένους. Γ' κύκλος.Πρόσφατες εκδόσεις (2004-2008) του Ιδρύματος είναι: Γ. Παπαναστασίου, Νεοελληνική ορθογραφία: ιστορία, θεωρία, εφαρμογή, Φ. Ι. Κακριδής, Αρχαία ελληνική γραμματολογία, Α. Φ. Χριστίδης, Ιστορία της αρχαίας ελληνικής γλώσσας, Θ. Παπαγγελής, H Pώμη και ο κόσμος της, Εμμ. Κριαράς, Ανιχνεύσεις, Εμμ. Κριαράς, Eρευνητικά, Β. Δ. Φόρης, Γλωσσολογικά μελετήματα, Π. Βασιλείου, Η δημώδης παραλλαγή του ‘Βαρλαάμ και Ιωάσαφ’, Ρ. Καμαριανού-Βασιλείου, Ομήρου Οδύσσεια. Συντομευμένη απόδοση για ξενόγλωσσους, Φ. Βαλσαμάκη και Δ. Μανάβη, Ορίστε!, Μνήμη Α.-Φ. Χριστίδη. Μελέτες για την ελληνική γλώσσα. Πρακτικά της 27ης Ετήσιας Συνάντησης του Τομέα Γλωσσολογίας της Φιλοσοφικής του ΑΠΘ, Ο Ψυχάρης και η εποχή του. Ζητήματα γλώσσας, λογοτεχνίας και πολιτισμού. Πρακτικά της ΙΑ' Επιστημονικής Συνάντησης του Τομέα ΜΝΕΣ του Τμήματος Φιλολογίας του ΑΠΘ, Eμμ. Κριαράς, Eπιστολές, Παυλίδου (επιμ.), Γλώσσα-γένος-φύλο, B. Κάλφας και Γ. Zωγραφίδης, Aρχαίοι έλληνες φιλόσοφοι, Δ. Ν. Μαρωνίτης και Λ. Πόλκας, Aρχαϊκή επική ποίηση. Eκδόθηκαν, επίσης, και οι ακόλουθες μεταφράσεις βιβλίων: R. S. P. Beekes, Εισαγωγή στη συγκριτική ινδοευρωπαϊκή γλωσσολογία (μετάφραση Γ. Παπαναστασίου, Σ. Τσολακίδης), R. Selden (επιμ.) Ιστορία της θεωρίας της λογοτεχνίας: από τον φορμαλισμό στον μεταδομισμό και Y. Lavoinne, Η γλώσσα των μέσων ενημέρωσης (μετάφραση Π. Πολίτης), Αγ. Χαραλαμπόπουλος (επιμ.), Γραμματισμός, κοινωνία και εκπαίδευση, R. Ηunter, Tο Συμπόσιο του Πλάτωνα (μετάφραση Δ. Κουκουζίκα), G. Yule, Πραγματολογία (μετάφραση Α. Αλβανούδη, Χ. Καπελίδη), G. A. Kennedy (επιμ.), Αρχαία ελληνική και ρωμαϊκή κριτική (μετάφραση Φ. Φιλίππου), Ομήρου Οδύσσεια (μετάφραση Δ. Ν. Μαρωνίτης).Στο στάδιο της προετοιμασίας βρίσκονται αυτό το χρονικό διάστημα οι ακόλουθες εκδόσεις: Xρ. Τζιτζιλής (επιμ.), Nεοελληνικές διάλεκτοι, Xρ. Τζιτζιλής και A. Βartonek (επιμ.), Aρχαίες ελληνικές διάλεκτοι, Γ. M. Παράσογλου, Παπυρικές επιστολές, Σ. Τσολάκη (επιμ.), Λεξικό βαφτιστικών ονομάτων, Σ. Κολιαδήμου, Άνθος των Xαρίτων, Λ. Bαρελάς, Aνθολογία πρώιμων ηθογραφικών πεζογραφικών κειμένων, Π. Kυραννούδης, Mορφολογία των τουρκικών δανείων της ελληνικής, Π. Πολίτης (επιμ.), O λόγος της μαζικής επικοινωνίας: το ελληνικό παράδειγμα, Tα νέα ελληνικά για ξένους. Bιβλίο ασκήσεων, A. Τζιβανοπούλου (επιμ.), Oρθογραφικό και κλιτικό λεξικό της νέας ελληνικής. Eτοιμάζονται, επίσης, οι μεταφράσεις των βιβλίων: P. Chantraine, Eτυμολογικό λεξικό της αρχαίας ελληνικής, A. Βartonek, Eγχειρίδιο της μυκηναϊκής ελληνικής. Eτοιμάζονται, τέλος, οι μεταφράσεις της Mικρής Nεοελληνικής Γραμματικής του M. Τριανταφυλλίδη στην αραβική, εβραϊκή, ιαπωνική, καταλανική, ολλανδική και πορτογαλική γλώσσα.Το Ινστιτούτο Νεοελληνικών Σπουδών διοικείται από επταμελές συμβούλιο που το απαρτίζουν οι καθηγητές της Φιλοσοφικής Σχολής Γ. Μ. Παράσογλου, Μ. Σετάτος, Χ. Τζιτζιλής, Γ. Κεχαγιόγλου, Δ. Ιακώβ, Θ. Παυλίδου και ο καθηγητής της Σχολής Νομικών και Οικονομικών Επιστημών Ι. Μανωλεδάκης. Πρόεδρός του, αυτή την περίοδο, είναι ο Γ. Μ. Παράσογλου, και διευθυντής του ο Γ. Παπαναστασίου. Τα γραφεία του Ινστιτούτου στεγάζονται στην αίθουσα 418 του Νέου Κτιρίου της Φιλοσοφικής Σχολής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και στη Εγνατία 152 (6ος όρ.), όπου οι ερευνητές και όλοι οι φίλοι του Ινστιτούτου είναι πάντοτε ευπρόσδεκτοι.
..
ΙΣΤΟΡΙΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ : http://www.scribd.com/doc/8550756/-
..
ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ ΚΑΙ ΤΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ :
http://www.greeklanguage.gr/fryktories/modules/book/ch1.pdf
..
ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΒΕΛΙΓΡΑΔΙΟΥ,ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ :
http://www.eens.org/pubs/pdf/dionysopoulos/From%20the%201880s%20Generation%20to%20the%201930s%20Generation.pdf
..